Deutz van Assendelft is een van oorsprong Duits ¹ geslacht en dat aan het begin van de 17e eeuw in Amsterdam terecht kwam. Het behoort sinds 1814 tot de Nederlandse adel en stierf in 1913 uit.

Geschiedenis

De stamreeks begint met Engelbertus Deutz die  in 1592 te Keulen overleed. Zijn  zoon Johann (1546- 7 oktober 1623) trouwde in 1578 met Agnes Schuijff (- Keulen, 9 mei 1612); zijn kleinzoon Hans (ook Jean of Johan) (1581-7 november 1638) vestigde zich na 1612 als koopman in Amsterdam onder andere in Oostindische waren. In 1614 woonde hij op het Singel toen hij Elisabeth Coymans (1593-14 februari 1653), de dochter van Balthasar Coymans trouwde. Het echtpaar kreeg veertien kinderen.² slechts de helft haalde de volwassenheid: Isabelle (16 november 1615-28 april 1672) trouwde in 1638 met Jan Hoeufft,  Johannes (20 november 1618-25 juni 1673) trouwde met Geertrui Bicker, Jeronimus (27 november 1622-1681), Josephus (28 mei 1624-1684) trouwde met Lucretia Ortt, Balthasar (14 augustus 1626-18 juni 1661) ongehuwd, Constantia (11 november 1629-3 mei 1670),  getrouwd met Willem van Meulen, Agneta (17 januari 1633-1692), en Gideon (1 juli 1635-16 augustus 1670), ongehuwd.

In 1619 kocht Deutz sr twee erfen en verhuisde in het jaar daarop naar Keizersgracht 121, genaamd De Ster(re) of Gouden Star. Op 24 december werd hij poorter van Amsterdam. In 1638 stierf hij. (Isabella trouwde in dat zelfde jaar met Jean Hoeufft uit Dordrecht.) De weduwe zette de firma voort met haar oudste zoon; er werd gehandeld in specerijen, tabak, wijn, krenten, glas, ijzer, en lood. Drie van haar zonen maakten tussen 1646 en 1649 een Grand Tour naar Italië en leerden daar Michiel Sweerts kennen. Jean Deutz liet beelden en kratten met schilderijen op sturen, o.a. van de Bentveughels en Sweerts. ^[1] Hun moeder stierf in 1653 en werd begraven in de Westerkerk. Elk van de nog levende acht kinderen erfde 180.000 gulden.^[2]

In 1654 nodigde de wol- en zijdehandelaar Jean Deutz Johan de Witt uit voor zijn bruiloft.  De families Bicker en De Witt kenden elkaar zeker sinds 1644 toen Johan, Cornelis en hun vader Jacob deel uitmaakten van een gezantschap naar Stockholm. Rond 1650 behoorden beide tot de staatsgezinde Loevesteinse factie.  Johan is in 1655 getrouwd met Wendela Bicker. Tussen de beide zwagers ontstond grote vertrouwelijkheid; de raadpensionaris was dikwijls de gast van Deutz, zowel te Amsterdam als op de hofstede Den Eult onder Baarn, het huwelijksgeschenk van zijn schoonvader Jan Bicker.^[3] Jean Deutz financierde de oorlogen van de republiek onder De Witt. In 1659 verkreeg Jean Deutz het recht Oostenrijks kwikzilver in Europa te verkopen.^[4] Het kwikzilver kwam uit Idrija in Slovenië, en werd behalve naar Amsterdam ook naar Venetië geëxporteerd.^[5] In 1669 wist hij het monopolie te verwerven door de gehele voorraad van de Venetiaanse concurrenten op te kopen. Na zijn overlijden zette de weduwe Deutz de firma voort en verstrekte leningen aan de Oostenrijkse keizer Leopold I in de Grote Turkse Oorlog tegen het Osmaanse rijk; leverde officieren en matrozen voor de marine op de Donau, en tijdens de Spaanse successieoorlog.^[6]

Enkele telgen

Mr. Jan Deutz (1655-1719), vrijheer van Assendelft en Assumburg, heer van Heemskerk en het nabij gelegen Hoogdorp, Noorddorp^[7] en Reewijk,^[8][9] vaandrig bij de schutterij, raad en schepen van Amsterdam, volgde zijn vader op in de firma, aanvankelijk samen met zijn moeder; trouwde in 1692 met Maria Boreel (1634-1702), de dochter van Jacob Boreel; hij kocht in 1694 voor 57.000 gulden Slot Assumburg van Eustatius baron van Bronckhorst  (en niet van Maximiliaan Hendrik van Renesse, Graaf van Masny, Baron van Elderen, Corteshoven, Assendelft, etc., dat was een eerdere eigenaar,^[10] waarna nageslacht zich Deutz van Assendelft ging noemen; in 1710 kocht hij de naastgelegen ruïne Reewijk aan, dat in gebruik is geweest als hertenkamp. De vrije heerlijkheid bleef tot 1858 in de familie.

• Mr. Jean Deutz (1693-1741), vrijheer van Assendelft en Assumburg, heer van Heemskerk, etc.; trouwde in 1718 met Cornelia Maria Bors van Waveren (1697-1763), de dochter van de schatrijke Cornelis Bors van Waveren;
  • Jean Deutz (1725-1755), vrijheer van Assendelft en Assumburg, heer van Heemskerk, etc. , was deelgenoot in de firma van zijn oom Willem Gideon Deutz. Hij was in 1752 getrouwd met Sara Jacoba Clifford. Na zijn overlijden ging de titel over op
  • Mr. Cornelis Deutz van Assendelft (1730-1788), raad in de vroedschap van 1757-1770; hij erfde een miljoen gulden na het overlijden van zijn moeder, kocht in 1780 de heerlijkheid Wijk aan Zee en Duin; trouwde in 1756 met zijn nicht Maria Deutz (1733-1784)
    • Jhr. mr. Jacob Maarten Deutz van Assendelft, heer van Assendelft (1803-1858), regent van het Deutzenhofje, lid gemeenteraad van Amsterdam; trouwde in 1838 met Josina Johanna Willink (1810-1867); woonden zomers op het kasteel Assumburg. Eerst na haar overlijden is het kasteel verkocht.
    • Jhr. mr. Hendrik Jan Deutz van Assendelft (1792-1859), lid gemeenteraad en wethouder van Amsterdam; trouwde in 1829 met jkvr. Anna Maria Margaretha Rendorp (1797-1858), grootmeesteres van koningin Sophie
      • Jkvr. Pauline Agneta Deutz van Assendelft (1835-1913), regentes van het Deutzenhofje en dame du palais van koningin Emma, met haar stierf het geslacht uit; trouwde in 1854 met jhr. mr. Diederik Jacob Carel van Lennep (1823-1880)
    • Jkvr. Maria Deutz van Assendelft (1796-1871); trouwde in 1846 met Sir Willem Rijnoud baron van Tuyll van Serooskerken (1777-1864), Engelse luitenant-generaalJhr. mr. Andries Adolf Deutz van Assendelft (1764-1833), vrijheer van Assendelft en Assumburg, heer van Heemskerk, etc., mogelijk het verdwenen Rietschoten en Rietwijkeroord (nu het Amsterdamse Bos), of is Reewijk ook wel Rietwijk bedoeld (?),³ Wijk aan Zee en Duin, lid Staten Generaal, en burgemeester en wethouder van Amsterdam, werd bij Souverein Besluit van 28 augustus 1814 benoemd in de ridderschap van Holland, regent van het Deutzenhofje; trouwde in 1785 met Jacoba Margaretha Maria Boreel (1770-1816).

Andere leden van de familie Deutz

De overige zonen van Daniel Deutz en Maria Boreel waren:

• Mr. Jacob Deutz (1695-1761), schepen, raad en in 1749 burgemeester van Haarlem, hoogbaljuw van Kennemerland; in 1720 gehuwd met Wendelina Colterman, en met Dorothea Steijn.^[11]
• Willem Gideon Deutz (1697-1757), in 1719 aan het hoofd van het handelshuis Deutz gekomen, voortgezet onder de naam “Jean Deutz en Soon en W.G. Deutz“;⁴ eigenaar van de hofstede den Eult, dat door de erfgenamen is verkocht; ongehuwd.
• Gerard Deutz (1699-1759), kapitein-ter-zee,^[12] postmeester, schepen van Amsterdam, eigenaar van de hofstede Duyn en Bergh, (nu Duin en Kruidberg bij Santpoort), in 1739 getrouwd met Esther Aagje van den Bempden (1705-1768)
  • Jean Deutz (1743-1784), jurist, lid van de Amsterdamse vroedschap Jean Deutz (1775-1784), schout, directeur van de Sociëteit van Suriname, was een amateur botanicus, correspondeerde met DBNL en Joseph Banks; financierde de reizen van Carl Peter Thunberg naar Zuid-Afrika en Japan, die het geslacht Deutzia naar hem vernoemde; bewoonde Roos en Beeck en huis Marquette; ongehuwd
• Andries Adolf Deutz (1702-1739), secretaris van de Desolate Boedelkamer, trouwde in 1730 met Cornelia Abigaël van Collen
  • Maria Deutz (1731-1784) trouwde in 1756 met haar neef mr. Cornelis Deutz van Assendelft (1730-1788).⁵
  • Jan (1733-)
• Gideon Salomon Deutz (1710-1784), luitenant-generaal der infanterie, commandeur van ‘s-Hertogenbosch, gouverneur van Bergen-op-Zoom; in 1734 gehuwd met Albertina Christina Baronnesse Snouckaert van Schauburg (1710-1761)
  • Jacob Maarten Deutz (1739-1813), raad & schepen van ‘s-Hertogenbosch, was getrouwd met Anna Cornelia de Witt.

Zijtak

De familie Deutz had een zijtak, die begon met neef Daniël Deutz (1644-1707).^[13] Hij werd geboren in Dinslaken (Westfalen) en was de zoon van Reinhard Deutz (1607-1654) en Helena Resteau. Hij trouwde Maria de Bordes (1655–1686) in 1677 in Ouderkerk aan de Amstel? Het echtpaar en de erfgenamen bewoonden Keizersgracht 217-219, eigenares was Geertruid Bicker. Ze kregen zes kinderen, allen in Amsterdam gedoopt.⁶

Daniël Deutz (1681-1742) trouwde in 1708 met Anna Elisabeth Verseijl (1686-1763). Zij kregen drie kinderen;

Daniel (1709-1739) trouwde in 1735 met Cornelia Schellinger (1714-1783); de weduwe hertrouwde in 1741 Pieter Steijn, de raadspensionaris.

Jan Leonard (1714-1751); hij trouwde in 1745 met Geertruijd Maria Deutz

François (1718-1749)

Johan Reijnier (1683-), tweelingbroer van

Sara Maria (1683-1738), in 1708 getrouwd met Johan van Scherenberg.

Na het overlijden van haar echtgenoot zette de weduwe de firma voort met haar oudste zoon Jan Leonard.

• Mr. Anthony Deutz (1678-1730) was koopman op de Levant en bankier; hij stichtte met zijn jongere broer de firma Anthony & Daniel Deutz, die (via Willem Bentinck?) van de koning Willem III van Engeland als Keurvorst van Hannover het monopolie verkreeg van de verkoop van het lood uit de mijnen van den Harz. (Mogelijk is de Rammelsberg bij Goslar bedoeld.) Elk van de broers legde 40.000 gulden in. Hij was resident van de Hertog van Brunswijk-Lunenburg te Amsterdam 1707. Na zijn overlijden werden 94 schilderijen geveild, waaronder een Jan van der Heyden waarop het landhuis van de familie Huydecoper Goudestein aan de Vecht; een Gerbrand van den Eeckhout met Jozef’s droom; twee schilderijen van Jan van Huchtenburg; een landschap van Johannes Lingelbach, idem van Nicolaes Berchem; een schilderij van Jan Asselijn, en een Gerrit Berckheijde. Enkel deze schilderijen brachten meer dan 100 gulden op.⁷ Op 2 juni 1713 ging Anthony Deutz in ondertrouw; hij trouwde op 18 juni 1713 met Ida Agatha Temminck, (1679-1716). Zij kregen de volgende twee kinderen:
  • Mr. Daniël Deutz (1714-1775) trouwde in 1744 met Geertruid van Son (1724 – 1792). Hij was van 1741 of van 1752 tot 1762 eigenaar van de buitenplaats Gooilust. In 1767, 1771 en 1775 was burgemeester van Amsterdam. In 1772 kwam de hout- en suikerplantage Berlijn in Suriname in bezit van Deutz.⁸. Het echtpaar had acht kinderen.
    • Anthonie (1751-)
    • Daniël (1759-1810) was boekhouder bij de VOC. Die had drie kinderen bij de dichteres Johanna Droogmans.^9[15]
    • Zeger (1766-1767)
• • Geertruijd Maria Deutz (1716-1782) trouwde in 1745 Jan Leonard Deutz. Hij volgde zijn vader op in de zaak, samen met François, zijn broer. Het echtpaar kreeg drie kinderen.¹⁰