Geschiedenis

De stamreeks begint met Gerrit Jansz. Trip die zich in 1495 in Zaltbommel vestigde.^[2] Zijn oudste zoon Mattheus Trip, ijzerhandelaar vestigde zich in Dordrecht; zijn broer Cornelis in Tiel. Twee neven, de gebroeders Elias  en Jacob Trip, vestigden zich vanuit Dordrecht in Amsterdam en vormden een handelsfirma die haar fortuin maakte met  wapenhandel. Hun compagnon was neef Pieter Trip. De Trippen waren sterk betrokken bij de ijzer- en graanhandel, de Straatvaart naar de Middellandse Zee, een compagnie op Guinee, de Noordsche Compagnie, de VOC en de WIC. Veel gegevens over de familie Trip komen uit de Collectie ‘t Hart, een kaartsysteem op de notariële akten.¹

Telgen

• Cornelis Trip (1556?-1609) was de zoon van Jacob Jansz. Trip, een schoenmaker- of klompenmaker en Jacoba de Cock.[Portret van een straat] Cornelis was betrokken bij de handel op de grote rivieren; kwartiermeester in 1583, stadsrentmeester in Zaltbommel.
  • Pieter Trip (1597-20 juni 1655) was een handelaar in wapens en Engels geschut. Hij werd geboren in Zaltbommel; hij had twee broers Jan, en Gerard, die in Den Haag woonde, later burgemeester van Zaltbommel. (Andries de Witt, de opvolger van Johan van Oldenbarneveldt, die in 1619 werd onthoofd, was hun neef.) In 1619 werd Pieter een compagnon van Elias Trip, en was aanvankelijk inwonend. Pieter trouwde in 1628  met Sara van der Straten uit Hamburg;  de winst uit de huwelijk zou gelijkelijk verdeeld worden. Kleding en juwelen bleven buiten de gemeenschap van goederen. Trip woonde aanvankelijk op Rokin 64, maar woonde rond 1629 op Herengracht 88, en kocht in 1633 Herengracht 254-256 bij de Wolvenstraat.[amsterdamsegrachtenhuizen] In 1639 verkocht hij 150.000 pont lont aan Italië; 50.000 pond kruit, 1000 pieken en 500 musketten naar Marokko. Ook zijn zwager Jan van Straten was bij de wapenhandel betrokken. In 1642 kocht hij 3685 parels, aangeboden door de katholieke Henriette Maria, de echtgenote van Karel I van Engeland, die in Den Haag geld bleek in te zamelen voor de Royalisten en de kroonjuwelen probeerde te verkopen. Pieter Trip betaalde 100.000 gulden voor 3,5 kg aan parels.² Het verschaffen van kapitaal werd als riskant gezien, omdat het Engelse parlement de juwelen kon terugeisen.  Het meeste leende zij bij de stadsleenbank van Rotterdam, de prins van Oranje en de Haagse juwelier Thomas Cletcher.[M. van Nieuwkerk (2009) De Wisselbank, p. 142-143] In 1645 verhuurde hij als onderhandelaar voor de schippers twaalf schepen aan de gezant van Venetië, ook de Turken wilden schepen huren. De gezant schreef aan zijn opdrachtgever: “Geld is het eenige, waar de Hollanders om geven.” Trip hertrouwde in 1648 met Christina de Graeff (1601-1679), de weduwe van Jacob Bicker. In 1648 voerden hij en de weduwe van Elias Trip een proces tegen de erfgenamen van Gommer Spranger, koopman op Rusland. In 1654 werd hij hoofdingeland van de Beemster en commissaris van de Wisselbank. Hij kocht de buitenplaats ‘Valkenburg’ in dat jaar. Pieter Trip overleed kinderloos. Zijn nalatenschap is in 1655 geschat op 666.160 gulden. In 1685 verkochten de erfgenamen zijn huis op de Herengracht.
• Elias Trip (1570-1636), geboren in Zaltbommel, was een groothandelaar in ijzer, dat via de Maas uit Luik werd aangevoerd. Rond 1590 verhuisde hij naar Dordrecht. Hij trouwde in 1593 met Maria de Geer (1574-1609) uit Luik; haar halfzuster trouwde met zijn jongere broer Jacob; Louis de Geer was hun (half)broer. Over de negen kinderen uit zijn eerste huwelijk valt niet veel te melden. ³ Elias Trip handelde in zout uit Frankrijk,  in goud uit West-Afrika, stoffen en indigo uit de Coromandel, maar ontwikkelde zich steeds meer tot reder. In 1606 stuurde hij een schip naar  Kaap-Verdië. In 1607 fungeerde de boekanier Melchior van den Kerckhove, geboren op Tenerife, als tolk tussen een koopman uit Madeira en Elias Trip, die toen een schip naar Angola uitreedde.^[5] Uit de akte blijkt dat de schipper een vijfde van lading voor zichzelf mocht behouden.  In 1609 kreeg Trip van de VOC zijn winst in peper uitgekeerd. Trip was mogelijk gepikeerd; hij verkocht zijn aandeel in de  Amsterdamse VOC en stak zijn geld in de kamer van Enkhuizen.  In 1609 werd zijn schip gekaapt voor de kust van West-Afrika; een deel van de bemanningsleden is onthoofd, de rest voer in een sloep naar Lissabon. Pas in 1611 kwam de bemanning in Amsterdam aan. Vervolgens leverde Trip wapens aan de kamer van Hoorn en Enkhuizen. Voor zijn diensten ontving hij 1% van al het geld dat werd besteed aan de uitrusting van de schepen. In 1611 trouwde hij met Alijdt Adriaensdr (1589-1656), een burgemeestersdochter uit Dordrecht. Vanaf 1612 leverde hij wapens aan de Admiraliteit van De Maze en Amsterdam; in datzelfde jaar kocht hij opnieuw aandelen in VOC-kamer van Amsterdam. Vervolgens richtte hij zijn blik op het noorden. Amsterdamse graankooplieden waren niet alleen geïnteresseerd in de aankoop van Russisch graan, maar vooral in de aankoop van ruwe Perzische zijde en edelstenen, die via Archangelsk konden worden uitgevoerd. In 1615 vestigde hij zich in Amsterdam toen hij voor Dordrecht werd benoemd als bewindhebber van de Vereenigde Oostindische Compagnie;  hij huurde een huis met twee aangrenzende pakhuizen, de voormalige brouwerij “De Sleutel”,

  

  aan de Grimburgwal van Jacob Poppe en Hillebrandt den Otter. Trip handelde ook in salpeter, afkomstig uit Krakow, Lotharingen of van eilanden uit de Congo-rivier. In 1616 verzocht hij om een monopolie, een octrooi voor twaalf jaar om de grondstof voor buskruit, guano, te verhandelen. Hij zeilde van de Golf van Guinea naar St. Helena.⁴ In 1617 kocht hij wapens in Engeland en leverde hij buskruit aan de Admiraliteit van Zeeland. In 1618 begon hij een samenwerkingsverband in de handel van Zweeds koper. In 1618/1619 leverde hij acht schepen en Engels geschut aan de Republiek Venetië, vanwege de oorlog tegen Spanje, de Habsburgers en de Uskokken. Samen met Jacques Nicquet, wierf hij in 1619 een bemanning aan van veelal nog kinderen uit Engeland. Ook schipper Dirk Hartog, die drie jaar eerder de westkust van Australië had verkend, kwam in dienst. Louis de Geer en Elias Trip sponnen garen bij de internationale wapenhandel, ^[8] maar diverse malen bleken de kanonnen niet te deugen; ze waren gebarsten of beschadigd. In 1619 keerde hij terug uit Engeland en werd hij bewindhebber; hij sloeg een andere koopman in salpeter met zijn vuist en zijn gezicht. Trip zou zich enige tijd koest kunnen hebben gehouden, want zijn neef Pieter Trip werd zijn belangrijkste vertegenwoordiger en compagnon; ook Pieter gaf de koopman een kaakslag.  In 1620 wisten Elias Trip, Cornelis Bicker en Hans van Loon alle nootmuskaat, die onderweg was naar Amsterdam, in hun handen te krijgen; idem alle katoen, samen met de bewindhebbers van de Guineese Compagnie. Elias leende twintig/zestig kanonnen aan de VOC.⁴

  In 1622 voerden de participanten oppositie tegen de bedrijfsvoering van de VOC. De winst die Geurt van Beuningen, Cornelis en Jacob Bicker, Elias Trip en anderen had gemaakt, door de hele voorraad op te kopen die onderweg was, ging sommigen te ver. De aandeelhouders beschuldigden de bewindhebbers in een pamflet van mismanagement, persoonlijke verrijking, belangenconflicten en een gebrek aan openheid in de financiële situatie van de VOC. Bij de vernieuwing van het octrooi in 1623 werd de macht van de bewindhebbers enigszins beperkt. Trip werd de belangrijkste importeur van koper uit Japan, toen de handel met Zweden werd bemoeilijkt door allerlei belastingen en tolheffingen. Trip en De Geer onderhandelden daarover met de rijkskanselier Axel Oxenstierna.  Uit 1625 zijn twee boedelinventarissen gewaard gebleven met zijn naam. De klokkengieter met werkplaats bij de Karthuizers ‘t giethuis in de Jordaan met een grote voorraad koper en tin beloofde “bussen” te leveren aan de VOC en Admiraliteit. Elias Trip was een van de initiatiefnemers van de regulering van de handel op de Levant (1625) en werd directeur. In 1626 verscheen Elias Trip ter vergadering met het verzoek om een richtlijn ten aanzien van de op Texel aangekomen ambassadeur van de Perzische sjah. Hij leverde stadhouder Frederik Hendrik buskruit voor de belegering van ‘s Hertogenbosch.  Het kapitaal van de firma werd uitgebreid. In 1628  verkocht hij een aandeel in de WIC aan zijn broer Jacob in Dordrecht, waar in 1630 een kamer vestigd was.⁶ Door Albert Burgh, Samuel Godin, Hans van Loon en Trip werd bij de Staten-Generaal een voorstel ingediend alle schepen verplicht te laten verzekeren; Albert Burg liep over naar de tegenpartij en stemde vervolgens tegen. Trip gaf opdracht graan te kopen in Rusland; hij werkte samen met Gommer Spranger  en nam zijn neef Matthijs Paes in dienst. De concurrentie tussen Coenraad van Klenck, Spranger, Samuel Blommaert, Isaac Massa en Trip, allen kooplieden op Archangelsk was bikkelhard. In 1631 werd hij aangeslagen voor 24.000 gulden. In dat zelfde jaar kreeg hij onenigheid met zijn partner De Geer, betreffende een contract in Zweden, dat in 1629 was opgesteld. In 1632 was de Zweedse kroon hem een miljoen gulden schuldig. De ruzie tussen Trip en De Geer is in 1634 opgelost? Elias en Jacob Trip, De Geer en Bartolotti hebben een nieuw contract gesloten met de Zweedse kroon voor de jaarlijkse levering van 6000 pond koper.⁷ In februari 1633 kocht hij op een veiling Herengracht 54, een “stadspaleis” met koetshuis op de Keizersgracht. Hij stief op de 5e en werd begraven in de Westerkerk op 10 januari 1636. Zijn dochters uit zijn tweede huwelijk trouwden allen met een lid van de familie Coymans.

  • 

    Sophia Trip (1614-1679) trouwde in 1634 met Johannes Coymans (1601-1657) en woonde na het overlijden van haar vader op de Grimburgwal. Zij kreeg in 1638 Amalia van Solms te logeren, en verhuisde vervolgens naar de Keizersgracht over de Westerkerk.  Het echtpaar woonde in de Coymanshuizen en kreeg zestien kinderen; bewoonde in de zomer Westerhout. In 1657 nam zij de leiding van de firma Coymans over. Balthasar, Joan (1645-1703) en Aletta Coymans en haar schoonzoon Carel Voet waren betrokken bij het Asiento, het vervoer van slaven van Afrika naar Amerika.^[5] In 1674 werd het vermogen van Sophia Trip op een half miljoen gulden geschat. Zij kocht in 1677 de hofstede Cruytberg in Santpoort.