Lucia Wijbrants of Wybrants (Amsterdam, 21 oktober, 1638 – Utrecht, 23 mei, 1719) was een dochter van Johannes Wijbrants, een zijdekoopman. Zijn voorouders waren van Stavoren naar Antwerpen verhuisd.[1] Na 1585 toen Antwerpen werd bezet door het Spaanse leger, trok de familie naar Amsterdam. Ze woonden in de Warmoesstraat, toen de belangrijkste winkelstraat. Het echtpaar had nog acht kinderen: alleen Hendrick (1623-1669), Helena (1628-1721), en Johannes, haar tweelingbroer (1638 – ?) overleefden.[2]

Op 9 december 1664  ging zij met Jan J. Hinlopen naar het stadhuis om hun huwelijk aan te geven; zij was vergezeld met haar moeder, Machteld Pater. Op 6 januari 1665 trouwde het echtpaar in de Nieuwe Kerk. De dichter Jan Vos schreef een gedicht voor de feestelijkheden.[3] Op 13 november 1665 beviel Lucia van een levenloos kind; het werd de volgende dag begraven.

In het jaar 1666 gaf Hinlopen aan Bartholomeus van der Helst opdracht om een schilderij te maken van hem en de 27-jarige Lucia, alsmede de drie honden. Zijn overleden echtgenote en de kinderen staan op de achtergrond met de kerktoren van Lage Vuursche aan de horizon.[4] In september 1666 stierf Jan J. Hinlopen, nogal een dikzak, op de leeftijd van 40 jaar. Lucia bleef met de twee stiefkinderen wonen op Kloveniersburgwal, naast haar zwager Jacob J. Hinlopen.

Lucia Wijbrants werd in 1666 geschilderd door Lodewijk van der Helst (1642-1684), de zoon van Bartholomeus. Dat portret, een kopie van het schilderij door zijn vader bevindt zich tegenwoordig in het Museum voor Schone Kunsten in Boedapest.[5]

Al snel werd duidelijk dat Lucia Wijbrants niet goed kon opschieten met de twee zelfbewuste kinderen.[8] Lucia trok in bij haar moeder op de Herengracht en hertrouwde Johan van Nellesteyn, een burgemeester van Utrecht, op 29 februari 1672 in Sloten. Uit haar huwelijkscontract wordt duidelijk dat ze hem een schilderij van haar gaf, geschilderd door Jurriaen Ovens.[3]

In het Rampjaar vluchtte hij naar Amsterdam met Lucia Wijbrants, die hij op 29 februari van dat jaar in Sloten had gehuwd. Zij gaf hem haar portret ten geschenk, geschilderd door Jurriaen Ovens.^[2] De Franse bevelhebber, Louis II van Bourbon, de Prins van Condé nam eind juni 1672 bezit van zijn huis en dat van zijn zwager aan het Janskerkhof.^[3] Van Nellesteyn huurde samen met zijn zwager een schuit om linnengoed en huisraad naar Amsterdam over te brengen. In augustus besloot Van Nellesteyn terug te keren naar Utrecht.^[4] Op 1 september 1672 werd Van Nellesteyn herkend door het volk langs de Amstel, gevangengenomen en opgebracht naar het stadhuis op de Dam.^[5] Tegen betaling van 40.000 gulden zou men hem vrijlaten.^[6]

Lucia erfde na zijn dood (1677) waarschijnlijk veel land en een hofstede bij Maartensdijk. De indruk wordt gewekt dat ze vaak bij de notaris langs ging om kwesties te regelen. Uit haar testament van 27 juni 1716 blijkt dat ze ook een een portret had laten maken door Gabriel Metsu.[6] Metsu schilderde maar een paar portretten tijdens zijn leven en de gelijkenis met de vrouw op het schilderij van de hand van Metsu in het Museum of Art in Minneapolis (Minnesota) is sterk.[7]

Op het schilderij zijn al de voorwerpen te zien, die zij in vruchtgebruik had, zoals een van de twee kandelaars die Joan Huydecoper van Maarsseveen aan zijn zuster Leonora gaf op 10 september 1660, twee maanden na de bevalling van Sara Hinlopen.[8] In het Utrechts Archief is een akte bewaard gebleven waarin staat dat de  gezusters Hinlopen een ring met diamant, een parelsnoer, twee zilveren kandelaars, een kamdoos, een “smijter” en een bakje terugkregen, waarvoor ze op 8 maart 1718 tekenden.

Als je de belichting verhoogd is te zien dat Metsu rechtsboven het schilderij gesigneerd en het jaartal 1667 heeft toegevoegd. Boven haar hoofd is een engel afgebeeld, maar mogelijk ook de evangelist Lucas, de geschutspatroon van de schilders; rechts een liggende man met een kruis, en links een man met een zwaard?

De weduwe Lucia Wijbrants woonde de rest van haar leven op Janskerkhof 12 in Utrecht, maar ze is op 31 mei 1719 begraven in de Westerkerk te Amsterdam. Het lijkt wel of iedereen die belangrijk was bij de plechtigheid aanwezig was. Arnold en Caspar Commelin behoorden tot de erfgenamen. Haar zuster Helena en haar nicht Machteld Wijbrants erfden de inventaris, waaronder de schilderijen. Machteld Wijbrants liet weer alles na aan Hester Hinlopen, getrouwd met Gerrit Gerritsz Hooft.¹

Bronnen:

1. Bok-Cleyndert, E.J. & R. Loeber (1992) Het geslacht Wybrants. Een koopmansfamilie in de Nederlanden en Ierland. In: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie, p.74-114.
2. Johannes, haar tweelingbroer, trouwde met Adriana Hinlopen in 1664, a nicht van Jan J. Hinlopen.
3. J. Vos, Alle de gedichten dl. II, Amsterdam 1671, p. 225-226.
4. Dudok van Heel, S.A.C., (1996) Een opmerkelijke dikzak. Jan Hinlopen door Bartholomeus van der Helst, In: Maandblad Amstelodamum, p. 161-166. (In Dutch.)
5. Pigler, A. (Hrsg.) (1968) Katolog der Alter Meister, Tühringen, p. 308. Op de achterkant van het schilderij zit een briefje geplakt met haar naam.
6. GAA, not. Lenard Noblet, 7379, p. 448-473.
7. RAU 67-57.
8. Goudbeek, R. (z.j.) Geelvinck Hinlopen Huis. Geschiedenis van het Huis en zijn Bewoners (1687-1998)
9. Van Gent, J. (1998) Portretten van Jan Jacobsz Hinlopen en zijn familie door Gabriël Metsu en Bartholomeus van der Helst. In: Oud Holland 112, pp. 127-138, noten 24, 25; Appendix: noten 1, 2, 3 and 6.
10. Elderring-Niemeyer, W. (1962) Genealogie van het geslacht Van Nellesteyn. In: De Stichtsche Heraut 9, pp. 32-42.