Andries Pels (Amsterdam 5 september 1655 – begraven Amsterdam 14 februari 1731) was een schatrijke bankier en assuradeur. Hij begon als iemand die zich had toegelegd op de goederenhandel, samen met zijn broer Guillelmo, maar zich na diens overlijden meer en meer concentreerde op de geld- en wisselhandel. In 1707 stichtte hij de Firma Andries Pels & Zonen. Tot 1750 was de firma het voornaamste bankiershuis in Europa, “gehuld in een waas van rijkdom, roem en geheimzinnige macht”.^{1 2} Ook Elias tastte in het duister en constateerde dat hij niet veel te melden had.³ De firma handelde in zilver uit Cadiz, kwikzilver uit Hongarije, lood uit Stockton-on-Tees, pek en teer uit Archangel. Aan het eind van de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) leefde de bank tijdelijk op. Het handelde de betalingen van Rusland en Frankrijk af.^{4 5} In 1767 en 1770 en 1771 ging Hendric Bicker met z’n broer en zoon een compagnieschap aan op naam van Andries Pels & Zonen. In  1773 vond een doorstart plaats voor de periode van een jaar, die vervolgens niet is verlengd.

Inhoud

• • 1  Biografie
  • 2 Kinderen
  • 3 De schoonzonen
  • 4 De familie Pels
  • 5 Nog te plaatsen
  • 6 Varia
  • 7 Referenties
  • 8 Externe links

Biografie

Andries Pels is in 1655 gedoopt in de Noorderkerk (Amsterdam) en genoemd naar zijn grootvader, assuradeur en koopman op West-Indië, woonachtig op Keizersgracht 169 bij de Leliegracht.⁶ Zijn vader heette Jean Lucas (1628-1699); zijn moeder was Susanne Noirot (1632-1678) en kwam van de Westermarkt, niet meer dan 300 meter lopen. Zij trouwden in 1654 en kregen na Andries nog zes kinderen.⁷ In 1669 kochten de broers twee erven op de Keizersgracht waarop drie pakhuizen werden gebouwd.⁸ In 1671 kochten zij twee erven op de Prinsengracht in de Vierde Uitleg, waarop zes pakhuizen zijn gebouwd: “Amersfoort”, “Bordeaux”, “Koningsbergen”, “Dantzig”, “Elseneur” en “Frankfort”. Zij waren reders en handelden voornamelijk op de Oostzee, tussen Riga en Bordeaux met wijn, zout, hout, brandewijn, etc. In 1680 werd de samenwerking tussen de twee broers ontbonden.⁹

In 1682 trouwde Andries Pels in Sloten met Agenieta Bouwens, met wie hij acht kinderen kreeg, waarvan drie jong overleden (zie hieronder).¹⁰ In 1689 kocht Andries een huis op de Herengracht (444), met een steeg naar de Keizersgracht. In 1690 investeerde hij voor zijn zoon Pieter in de VOC-Kamer Hoorn. In 1699 erfde Andries de helft van een woonhuis op de Herengracht (438) en de helft in een viertal pakhuizen daarachter op de Keizersgracht (483-491), genaamd Palm-, Eiken-, Linden- en Sparreboom. Vermoedelijk verhuisde hij toen van Herengracht 444 naar 438. Daarnaast hield de zakelijke samenwerking met zijn zonen op.¹¹ Begin 1701 verkocht hij de helft van een huis op de Herengracht (444) aan zijn broer Jean Lucas. In januari 1702 gaven de Staten van Holland hem toestemming met vijf schepen 2.500 slaven te leveren aan de Franse Westindische Compagnie, die ze voorzien van Franse paspoorten zou afhalen op Curaçao.¹² In 1703 kocht hij de buitenplaats Vredenhoff aan de rivier de Vecht.¹³

In 1707 stichtte hij de Firma Andries Pels & Zonen; de samenwerking werd voor tien jaar aangegaan en is vervolgens verlengd. In 1709 liet hij zes pakhuizen aan het Oude Entrepotdok bouwen: “Amazoon”, “Batavier”, “Constapel”, “Dam”, “Engelsman”, en “Fransman”.¹⁴ In 1711 ontving hij voor een miljoen gulden aan “traites en geproportioneerde remises” (douanerechten en betalingsvoorwaarden) hetgeen betekent dat Pels zich bezig hield met het exporteren van goederen en niet met het slaan van munten.¹⁵ Bovendien tekende hij een petitie dat net als in Frankrijk debiteuren konden worden vervolgd.¹⁶ In de laatste jaren van de Spaanse Successieoorlog (1701-1713) was Pels belast met het overmaken van geld voor het onderhoud van de Engelse troepen in de Zuidelijke Nederlanden en leverde zilver aan de Engelse East India Company.^{17 18}Tussen december 1712 en maart 1714 verrichtte James Brydges, paymaster of the Forces, via de rekening van Pels transacties met een totale waarde van meer dan een half miljoen gulden.[Brandon, P. (2018). ‘The whole art of war is reduced to money’: Remittances, short-term credit and financial intermediation in Anglo-Dutch military finance, 1688–1713. Financial History Review, 25(1), 19-41. doi:10.1017/S0968565017000282]

In 1712 kocht hij met zijn zonen Jean Lucas en Peterus de brouwerij “de Star” op de Prinsengracht, nu het “Hofje van Brienen”. In 1718 kocht hij een kapitale moutmolen op het bolwerk bij de Leidsepoort. In 1719 kocht hij nog een brouwerij op de Prinsengracht 1029-1033, genaamd “de Arend”, niet ver van de Reguliersgracht.¹⁹ In 1718 bemoeide hij zich met het wisselrecht om bij faillissementen toch uitbetaald te krijgen.²⁰ In de jaren van John Law heeft Pels veel geld verdiend met de handel in Frans goud- en zilvergeld.²¹ (Bedoelde Van Dillen toen het zinkende schip werd verlaten en obligaties werden omgewisseld in edelmetaal?)²² 

In 1715 bedroeg de omzet van de firma Pels & Zonen bij de Wisselbank 21 miljoen; 1725 26 miljoen; 1736 20 miljoen; in 1746 20 miljoen; in 1755 20 miljoen en in 1765 18 miljoen en lijkt nauwelijks meer te zijn gegroeid in tegenstelling tot Adriaan en Thomas Hope.²³  De firma handelde in suiker, tabak, cacao, rijst, rogge, zout en hennep, maar financierde ook bergingen van gestrande schepen. Na de stichting van Sint Peterburg liet Pels schepen in Kronstadt beladen met graan, lijnzaad, talk, potas, juchtleer en teer, maar ook rabarber dat toen als geneesmiddel werd gezien.²⁴

Na het overlijden van Andries Pels in 1731 zetten zijn twee zonen de firma voort. Bij de investering in een fluitschip participeerde ook hun moeder.²⁵ In 1738/1739 was sprake van een lening aan Ernst Johann Biron, de hertog van Koerland, die is afgeblazen.²⁶ In 1742 was de weduwe Pels, Ageniet Bouwens, de rijkste vrouw in Amsterdam met een geschat vermogen van 1,5 miljoen.²⁷ In 1745 was zij nog betrokken bij de uitbreiding van de brouwerij “de Star”. Zij stierf in 1749, 88 jaar oud. Waarschijnlijk sleet zij haar laatste jaren op Vreedenhoff aan de Vecht. Het landhuis werd twee maanden na haar overlijden verkocht aan Pieter Trip (1724-1786). Haar twee zonen waren niet meer in leven, zodat de erfenis naar de drie dochters ging. Het familiekapitaal bleef bijeen, want Anna Maria en Johanna Sara waren getrouwd met volle neven.

Kinderen

Jean Lucas Pels (1688-7 januari 1741), heer van Hogelanden, schepen in 1726, 1729, 1730 gespecialiseerd in Huwelijkse Zaken, is twee keer getrouwd geweest, in 1714 en 1740. Zijn eerste echtgenote was Susanne de Wildt. Zij stierf in 1739.^{28 29} Hij hertrouwde een jaar later met Anna Elisabeth Geelvinck, de dochter van burgemeester Lieve Geelvinck. Het paar was vier weken getrouwd toen hij stierf.³⁰ Hij woonde Herengracht 466 bij de Spiegelstraat. In 1724 kocht hij Akerendam in Beverwijk.³¹ 

Mr Pieter Pels Andriesz. (1691-7 februari 1741) was advocaat. In 1720 kocht hij het pand Singel 462, genaamd “‘t Lam”, naast Odeon (in de gevel het familiewapen). Pieter verbleef in 1721 een tijd in Londen. Hij was schepen in 1727 en specialiseerde zich in Zeezaken. In 1728 kocht Pieter Pels “Rooswijk”. Het is nog een vraag of hij ook eigenaar van de buitenplaats “Zuiderwijk” of “Westerwijk” was, want het kan ook om zijn oom Pieter Pels, Lucasz. (1668-Velsen, 23 november 1739) gaan.^{32 33} In 1735 kocht hij Herengracht 386. In 1736 benoemde de ongehuwde Pieter Pels zijn volle neven en nichten tot erfgenaam (en niet zijn broers of zussen). Hij werd ook dijkgraaf van de Zuiderzeedijk ten oosten van Muiden. In 1739 was hij kapitein bij de schutterij. In 1740 kocht hij het pakhuis “de Lindenboom” van de erfgenamen van Guilliam Pels. 

De drie dochters Anna Maria (1684-1776), Catharina (1687-1736), Johanna Sara (1702-1791) waren getrouwd resp. met Jan Jeronimus Boreel (in 1709), Mr Willem Munter (in 1712) en Jan Bernd Bicker (I) (in 1720). Van hun oud-oom Paul van der Veen erfden de kinderen in 1733 een aantal plantages in Suriname, waaronder Boxel, en Sinabo. (Stichtten zij vervolgens de suikerbakkerij op de Prinsengracht bij de Leidsestraat, genaamd “Paramaribo”?) Johanna Sara deed tot 1772 zaken op eigen naam.

De schoonzonen

Mr Willem Munter (1682-1759) was een zoon van Cornelis Munter. Hij was tien keer burgemeester van Amsterdam tussen 1726-1746 en Raad bij de Admiraliteit van Amsterdam. Het is onduidelijk wanneer hij tot de firma toetrad, vermoedelijk na zijn huwelijk. Hij zorgde naar verluid voor gunstige beleggingen. In september 1748 is hij geremoveerd uit de vroedschap vanwege zijn staatsgezindheid, alsmede tien familieleden. Het echtpaar had zeven kinderen en bewoonde Keizersgracht 313.³⁵ In 1737 werd hun zoon Cornelis Munter (1716-1750) lid van de fa Pels (voor 1/5 deel). De andere vier firmanten waren zijn ooms Jean Lucas en Pieter Pels, zijn vader Willem Munter en zijn oom Jan Bernd Bicker.  Munter bewoonde Herengracht 386 en 466; hij was schepen in 1742, trouwde in 1743 Cornelia Margaretha van de Poll, maar stierf kinderloos.

Jan Jeronimus Boreel (1684-1738), een zoon van Jacob Boreel, en Anna Maria Pels trouwden in 1709. Als huwelijksgeschenk kreeg zij Herengracht 469 cadeau, een pand dat zij tot het einde van haar leven bewoonde. In 1707 was hij stadssecretaris. In 1722 kocht hij “Hartenlust” in Bloemendaal. Vanaf 1733 via zijn vrouw eigenaar van de plantage Boxel in Suriname. In 1734 was hij schepen. Na zijn overlijden bleef Anna Maria in zaken en in 1772 onsuccesvol. Het echtpaar had twee kinderen: Jacob en Agneta Marie. Jacob werd eigenaar van de brouwerij “de Arend”.

Jan Bernd Bicker (1695-1750) was de zoon van Hendrik Bicker en Maria Schaep en trouwde in 1720 met Johanna Sara Pels. Hij had vele functies, o.a. stadssecretaris, schepen, drossaard van Muiden, baljuw van Naarden en Gooiland en dijkgraaf van Weesp en Weesperkarspel, lid van de fa. Pels. Hij werd eigenaar van Schaep en Burgh na het overlijden van zijn moeder in 1725. In datzelfde jaar kocht hij Herengracht 527 van Jacob J. Hinlopen. In 1744 leende de bank 15 miljoen aan Frankrijk. ³⁶  Het echtpaar Bicker-Pels kreeg tien kinderen; ] Voor zijn zoon had hij een rol in het familiebedrijf in gedachten, de gerenommeerde (bankiers) firma Andries Pels en Zonen. De broers Hendric (1722-1783) en Jan Bernd Bicker (II) (1733-1774) kregen in 1750 de leiding over de firma Pels.³⁷ De Franse staat gaf Pels & Zoonen opdracht tot het slaan van 25 miljoen dukaten, zodat hij door zijn achterkleinzoon de “Bankier van Frankrijk” werd genoemd.³⁸ In die jaren heerste er grote verwarring op de geldmarkt. Er was een gebrek aan zilver, dat was versmolten en/of exporteerd en gouden ducaten en er circuleerden minderwaardige munten.³⁹

In 1755 zijn de broers met slechts een kapitaal van een half miljoen opnieuw een compagnieschap aangegaan. In 1757 wilde Frederik de Grote een lening van een half miljoen sluiten bij de bank Pels & Zonen. De burgemeester hebben Hendric Bicker naar raadpensionaris Pieter Steyn verwezen.⁴⁰ Of de lening plaats vond is onduidelijk, maar zeker is dat Groot-Brittanie met Frederik het jaar daarop, 11 april 1758, een defensieverdrag sloot en hem subsidie verleende zodat hij 10 miljoen gulden kon lenen.⁴¹

• Giacomo Casanova vermeldt dat hij in 1758 diverse keren de heer Pels ontmoette, en uitgenodigd werd om te gaan ijszeilen. Omdat de twee zonen van Andries Pels waren overleden, zou het om een Munter of Bicker of zelfs Gerard Aernout Hasselaer kunnen gaan, die van zeilen hield en twee mooie dochters had.⁴²

Tijdens de financiële crisis in augustus 1763 en er nog steeds een groot gebrek heerste aan contant geld, ⁴³ was het bankhuis Pels & Zonen niet bereid Leendert Pieter de Neufville overeind te houden, maar gaf in november de voorkeur aan een Deense lening (in de persoon van Heinrich Carl von Schimmelmann).⁴⁴ Op 22 april 1767 nam Henric zijn zoon Jan Bernd Bicker (III) op in het bedrijf.^{45 46} In 1768 protesteerde een aantal invloedrijke Amsterdamse firma’s, waaronder Pels, tegen het monopolie van de Zeeuwse WIC, dat geen concurrentie duldde op Demerary en Essequebo en bang was dat ook de slavenhandel teloor zou gaan.^{47 48} Pels accepteerde wissels uit Rusland, Duitsland, Portugal, Spanje en de Spaanse Nederlanden. 

Op 5 december 1770 gingen de drie bankiers een nieuw contract aan op naam van Andries Pels & Zonen dat van 1 mei 1770 tot 30 april 1774 zou duren. Op 12 juli 1771 is een compagnieschap aangegaan dat tot 30 april 1773 zou duren. In 1771  kochten de Bickers, samen met Adrian Hope voor 904.000 gulden Cornelis van der Oudermeulen, eigenaar van diverse plantage in de Caraiben en Suriname.[https://archief.amsterdam/archief/5075/12400 dd 21 November 1771, p. 143–147] Op 1 augustus 1772 verleende de bank 1,7 miljoen aan Hamburg.⁴⁰ Na de crisis in januari 1773 deed Pels & Zonen een beroep op het ondersteuningsfonds.

Eind april 1773 is de firma Pels geliquideerd, en zou een gevolg van speculatie in EIC-aandelen  zijn geweest.[Gedenkzuil der noodlottige koopjaaren, p. 88-]  Daar is niet veel over bekend; volgens het Not. Archief hielden ze daar in 1769 mee op. Op 5 mei 1773 gingen de drie heren een nieuw (voorlopig) contract aan voor de periode van een jaar. Dat Jan B. Bicker (II) eind maart 1774 begraven werd lijkt beslissend te zijn geweest om eind april niet verder door te gaan. Tot 1785 zijn enkel lopende zaken afgehandeld. Toen de boedel van de Bickers werd gescheiden op 30 augustus 1792 was er voor 1,7 miljoen aan effecten waarvan 83.000 in de Bank of England en 726.000 gulden aan contanten te verdelen. Ook zijn de familiedocumenten en -portretten Bicker/Pels verdeeld.

De familie Pels

De familie Pels stamt uit ‘s-Hertogenbosch en was al in de 15e en 16e eeuw betrokken bij het stadsbestuur.^{50 51} Aarnout of Arnold Pels (-1575) trok naar Antwerpen in een onbekend jaar, nog voor het Schermersoproer. Zijn kinderen vluchtten waarschijnlijk rond 1585 vanuit Antwerpen naar Duitsland. Via Frankenthal en Hanau-Neustadt kwam een deel van zijn nageslacht uiteindelijk in de Nederlanden terecht. Andere leden van de familie trokken naar Keulen, Hamburg, en Stade.

• Paulus Pels (ca 1560 – voor 1608) was getrouwd met Barbara Opalfens (ca 1560-Utrecht, 3 juli 1624).⁵² Hij vluchtte van Antwerpen naar Frankenthal, waar een Waalse gemeente was ontstaan (1591), maar verhuisde via Frankfort (1593) naar Hanau. Daar was in 1596 eveneens een tweetalige, Calvinistische Waals-Vlaamse gemeente ontstaan. Paulus Pels had de leiding over de bouw van de Waals-Nederlandse Kerk (Hanau). Hij behoorde tot de rijkere inwoners.⁵³ Het echtpaar zou acht kinderen hebben gehad? Vijf zijn aanwijsbaar. Zijn weduwe vestigde zich in Utrecht.
  • Paulus Pels (Frankenthal, 1587-Danzig, 3 september 1659) was getrouwd met Susanne ‘t Kint. (Haar moeder was Catharina Hellemans, in 1571 in Antwerpen getrouwd met Peter ‘t Kint.) Zij woonden in 1617 en 1634 in Amsterdam en in 1623 in Utrecht. Hij leverde in 1624 30.000 pond buskruit aan Engeland op aanbeveling van Dudley Carleton, hetgeen hem niet in dank is afgenomen.⁵⁴ In 1637 werd hij als resident voor de Staten-Generaal in Danzig benoemd waar hij in 1638 een functie als commissaris verkreeg.^{55 56} Het echtpaar had minstens drie kinderen:
    • Pieter (Amsterdam, 1617-‘s Gravenhage, 27 maart 1698) was getrouwd met Antoinette von Sandrart (Frankfort 1627-Den Haag, 1669 of 1675?),⁵⁷ een oudere zuster van de kunsthandelaar/etser Jacob von Sandrart; 2e huwelijk in 1680 met Beatrix van der Does (Den Haag, 1644-na 1682). Hij was o.a. secretaris van Grotius, en vanaf 1677 resident (agent) van de hertog van Holstein-Gottorp.[DBNL] Hij had twee zonen:
      • Harald Johannes Pels (Den Haag, 1668-Den Haag, 1727), advocaat.⁵⁸
      • Pieter Hendrik Pels (1682-Den Haag, 12 juli 1743)
    • Susanne (Amsterdam, 1621-) trouwde in 1654 in Utrecht met de weduwnaar Balthasar van der Veen uit Gorkum. Zij hadden een zoon: Paulus van der Veen, gouverneur van Suriname, en directeur van de Societeit van Suriname.
    • Philips (Utrecht 1623-Danzig, 1682) was diplomaat in Danzig.
  • Andries Pels (Frankenthal? 1591-Amsterdam, 1666) is de zoon van Paulus Pels en de kleinzoon van Aarnout Pels.[Stadsarchief Amsterdam. N.A. 1096 fol. 227. Not. J. van de Ven, 2 maart 1651] Andries Pels, Pouwelsz. is in 1620 getrouwd met Catharina Vegelman (1599-1669) in Hanau. Hij was een koopman/assuradeur op zowel Oost- en Westindië, actief in de Straathandel, maar ook op de Baltische Zee. In 1621 handelde hij in suiker.[J.G. van Dillen (1933) Bronnen tot de geschiedenis van het bedrijfsleven en het gildewezen van Amsterdam 1612-1632, Deel II] In 1623 handelde hij op Italië; in 1624 was hij op de Frankfurter Messe. In 1631 kocht hij alle Chinese zijde op.⁵⁹ In 1639 liet hij salpeter vervoeren uit Danzig.⁶⁰ In 1645 bedroeg zijn omzet 600.000 bij de Wisselbank. In 1666 kreeg hij Braziliaans hout aangeleverd vanuit Curaçao.⁶¹ Hij was woonachtig op de Keizersgracht in de “Vergulde spelt” en had vijf kinderen:
    • Guelmus of Guilelmo (1625-1691) ongehuwd; koopman die samenwerkte met zijn broer Jean Lucas. Hij bezat op de Prinsengracht de pakhuizen “Stockholm”, “Ossen”, “Praag” en “Riga” tegenover de Leidsekruisstraat.⁶²
    • Jean Lucas (1628-1699) trouwde in 1654 in Amsterdam met Susanne Noirot. Zij hadden zeven kinderen:
      • Andries Pels (1655-1731), de bankier, trouwde in 1682 met Agenietje of Agneta Bouwens (1660-1749); ⁶³ zij hadden vijf kinderen:
        • Anna Maria (1684-1776), getrouwd in 1709 met Jan Jeronimus Boreel
        • Catharina (1687-1736), getrouwd in 1712 met Mr Willem Munter, zoon van Cornelis Munter.
        • Jean Lucas Pels (1688-7 januari 1741), heer van de Hogelanden. In 1714 trouwde hij met Susanne de Wildt (-1739). Hij hertrouwde in 1740 met Anna Elisabeth Geelvinck. Geen kinderen
        • Mr Pieter Pels Andriesz. (1691-7 februari 1741) was advocaat, ongehuwd; mogelijk eigenaar van enkele hofsteden bij Velsen.^{64 65} 
        • Johanna Sara (1702-1791) getrouwd in 1720 met Jan Bernd Bicker (I).⁶⁶ Na haar overlijden werden de familieportretten – documenten verdeeld.
      • Adriaen (1657-1721) trouwde in 1688 met Clara Jacoba Pellicorn. Geen kinderen; in 1718 gescheiden van tafel en bed.⁶⁷
      • Guillielmo of Guilliam Pels (16 april 1659-1705), schepen in Amsterdam, trouwde in 1688 met Susanna Jacoba Valckenier, dochter van Cornelis Valckenier, geboren in Tonkin; zij hadden zes kinderen: Catharina (1689-1761), Cornelis (1691), Jan Lucas (1694), Susanne Cornelia (1695), Guilliam (1701-1769) en Willem (1704).
        • Catharina Pels trouwde in de Waalse kerk in 1711 met Martin Weier, een 23-jarige koopman. Bij de doop van haar dochter in 1715 was Jan van Beuningen, in 1720 gouverneur van Curaçao, getuige. In 1719  had Weier een affaire met een danseres in de Schouwburg en liet zich met haar portretteren.[Vele handen, stadsarchief, not. Ardinois] In 1742 rentenierde zij, had twee dienstboden en een inkomen van 2.500 gulden per jaar. Zij woonde op Keizersgracht 460 en liet een omvangrijke boedel met effecten na.
      • Jan Lucas (1661-) stierf jong
      • Jean Lucas (1663-1712) trouwde in 1690 met Johanna Schuyt. Ze hadden twee dochters: Johanna Clara (1695-1754), en Alberta Maria (1705-1748). De eerste trouwde in 1713 met Jacob van der Dussen, baljuw en dijkgraaf van Amstelland. De laatste trouwde in 1733 met een zoon van Jonas Witsen, eveneens Jonas genaamd.
      • Catharina Pels (1665-1704) trouwde in 1685 met Joan Bouwens, handelaar in geschut en Zweeds ijzer; zij hadden acht kinderen.
      • Pieter of Peterus (1668-Velsen, 23 november 1739). In 1708 kocht de ongehuwde Pieter de hofstede “Westerwijk” bij Velsen, vermoedelijk ook andere hofsteden en nabijgelegen grond.⁶⁸
    • Andries Pels (1631 – 1681) was advocaat/toneelschrijver, ongehuwd.
    • Johanna (1636-1716) trouwde in 1670 met Antony van der Nypoort (1635-1710), heer van Hogelanden, burgemeester van Utrecht in 1689 en 1690, later schout; gescheiden rond 1707?⁶⁹ 
    • Catharina Aletta (1638-Utrecht, 1711) trouwde in 1678 met de weduwnaar Jacob Noirot (1629-Amsterdam, 1680) en 2. met de weduwnaar Everard Booth (1638-Utrecht 1714) in 1685. De beide zussen stierven kinderloos.
    • Pieter (1643- tussen 1661 en 1675), vermoedelijk in het buitenland.
  • Susanna Pels (Hanau? 1596-Amsterdam, 1670) trouwde in Utrecht met Franchois de Sweerts (-Amsterdam, 1662), waarschijnlijk de zoon van een lakenkoopman. Het echtpaar had minstens vier kinderen Johannes (1618-1675?), Paulus (1624-1675), Johanna (1626-), en Jacob (1628-1675).^{70 71} In 1637 bestreden zij het testament van hun (groot)moeder, Barbara Opalphens, die grond bezat in Holstein niet ver van Friedrichstadt bij de Börmersee. Franchois noemde Paulus Pels (1589-1659) zijn zwager.⁷² In 1638 sloot hij een deal met Andries Pels, ook een zwager, over de opbrengst van een partij lakens.⁷³ In 1641 vertrok het echtpaar naar West-Indië en vervolgens naar Pernambuco waar haar man als commissaris van de “drooge en natte vivres” werkte, maar daar in 1647 vanwege bedrog in de problemen kwam.⁷⁴ Rond 1651 waren Johannes en Paulus terug in Amsterdam; in 1654 zat Johannes op Sint-Maarten, Jacob en Paulus in Recife.⁷⁵Jacob kwam terug in 1655 en vestigde een compagnieschap met zijn twee broers om slaven van Guinee naar de Caraiben te brengen. De familie was mogelijk niet erg kapitaalkrachtig, nadat in Nederlands-Brazilië alle bezittingen, waaronder een plantage.⁷⁶ bij Recife en São Bras verloren waren gegaan, want Andries Pels (1591-1666) stond borg voor hun moeder’s terugtocht in augustus 1655 via Cuba, Santo Domingo en Spanje. Johannes en Jacob vestigden zich rond 1661 op Guadalope.⁷⁷ De broers Guillelmo en Jean Lucas Pels handelden rond 1670 met hun neven Sweerts, in tabak, katoen en suiker, afkomstig uit de Caraiben.^{78 79} Paulus de Sweers erfde de suikermolen op Guadalope na het overlijden van zijn broers en vertrok naar het eiland, maar stierf onderweg.⁸⁰
  • Johanna Pels (-Utrecht, 1628).⁸¹
• Eduard Pels de oude (-Hanau, 1611? of voor 1639?) was getrouwd met Johanna of Janneke de Raedt (-Utrecht, 1639).⁸²⁸³ Zij hadden een zoon Carel, eveneens woonachtig in Hanau, getrouwd met Sara de Brassierier.⁸⁴ Zijn andere drie zonen leefden naar verluid op grote voet.
  • Eduard Pels de jonge (1568-1624?) trouwde in 1606 in Amsterdam met Johanna Baudeson. Zij hadden vijf kinderen: Eduard (1607-1673) advocaat, Johannis (1609-), Nicolaes (1610-), Jacobus (1612-), Maria (1617-); allen gedoopt in Amsterdam. Zijn weduwe woonde in 1631 in de Stilsteeg, nu de Paleisstraat.
  • Bartholomeus Pels woonde in Stade, waar ook een Waalse gemeente was ontstaan; hij was getrouwd met Maritge Cornelis en had twee dochters Maria en Adriana:
    • Maria Pels (-1592) trouwde in 1589 in Stade met Willem Bartolotti (Antwerpen, 1560-Amsterdam 1634). (Hun zoon Jan Baptist Bartolotti van den Heuvel (1590-1624) trouwde in 1612 met Leonora Hellemans Arnoudsdochter (1594-1661). Hij  gaf opdracht tot bouw van het Huis Bartolotti).⁸⁵⁸⁶ en investeerde in de drooglegging van de Bijlmer.[Aangeslagen voor de eerste omslag groot 30 gulden per morgen]
  • Hans Pels (-1617), suikerbakker en koopman, was getrouwd met Marij of Maeijke Bailli (-1622). Zij hadden veertien kinderen, vier stierven jong: Janneke (1588-), Marcus (1591-1647), Maria (1593-), Agneta (1596-), Abram (1599-), Suzanne (1601-Amsterdam, 1649), Anna (1606-), Johan (1607-), Hans (1609-), Isaak (1610-1628); allen gedoopt in Amsterdam.
  • Anna Pels trouwde met Christoffel Resteau; woonde in Keulen. Zij hadden een dochter Hanne.⁸⁷⁸⁸
  • Arnout
• Arnold Pels de oudere (-Hamburg, 1636) was getrouwd met Angela Anselmo, woonde in 1596 in Keulen en in 1623 in Hamburg?
  • Arnold Pels de jongere (-Keulen 1631) trouwde met Catharina Gossen en/of Esther del Sou; zij woonden in Keulen. Zij hadden twee dochters Appolonia en Susanne.⁸⁹⁹⁰
• Mogelijk waren Jacob en Susanne Pels, beide gestorven in Hanau, ook kinderen van Aernoud.

Nog te plaatsen

• (H)elias Pels (1568, Antwerpen –  1627 Amsterdam) was getrouwd met Susanne Goverts.⁹¹ Rond 1605 vestigden zij zich in Amsterdam, woonachtig in de Ververstraat en waren betrokken in de lakenhandel – of ververij. Het echtpaar had de volgende kinderen: Aeltje (1605),  Govert (1606), Agneta (1607), Gommer (1609) en Maria (1614). In 1617 kocht hij land en stichtte “Volgerwijck” in de Beemster.⁹² In een onbekend jaar werd hij hoogheemraad van de Beemster. In 1623 kocht hij Keizersgracht 265.⁹³ In 1624 werd hij bewindhebber van de WIC.⁹⁴ Zijn dochter Agneta trouwde in 1625 Francois van Os, een zoon van Dirck van Os. De weduwe behoorde in 1631 tot de rijkste personen in Amsterdam. Zij schijnt verdronken te zijn in het IJ?
• Susanna Pels (-Utrecht, 23 februari 1646) was de weduwe Johan Lucas van Frankendael (Jean Lucas? of Frankenthal?). In zijn testament is sprake van een stichting Frankendaal ter ondersteuning van theologiestudenten.
• Barbara Pels, rond 1610 woonachtig in Niellens (Zweden), gehuwd met Johan Salefelt
• Anna Pels was getrouwd met Aernout de Cordes; woonde in Amsterdam.
• In 1626 trouwde Anna Pels (de jonge) met Cornelis Reyniersz. Pauw.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

•  

Referenties

Tabel: Wisselprotesten tussen 1750-1776 (zelfgemaakt)

jaar	totaal	Deutz	Clifford	Hope	Pels	Grill	Terborch	Poll	Smeth	Muilman	Neufville	Marcelis	Warin	Santheuvel	13 banken
1750	5211	9	5	82	30	43			9	2	1	34	12	7	234	4,49%
1751	4194	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	6	4	76	1,81%
1752	3470	6	25	96	6	24			19	2	1	44	10	7	240	6,92%
1753	4123	12	76	160	11	42			26	1	3	32	11	11	385	9,34%
1754	3944	23	8	123	25	14	3		19	10	2	12	36	11	286	7,25%
1755	4724	90	74	136	30	35	1		18	6	5	24	74	12	505	10,69%
1756	4844	261	30	164	30	31	1	23	40	15	3	22	79	8	707	14,60%
1757	7157	958	51	403	25	14	4	1	32	17	1	24	21	22	1573	21,98%
1758	8897	443	131	368	19	48	130	4	22	54	3	269	15	36	1542	17,33%
1759	7588	74	131	251	24	44	47	9	44	16	16	520	7	26	1209	15,93%
1760	7497	8	25	272	44	222	24	15	85	6	38	516	14	62	1331	17,75%
1761	6271		30	260	36	118	20	30	12	13	60	289	4	28	900	14,35%
1762	6899		16	130	25	100	16	2	32	12	63	312	17	46	771	11,18%
1763	19.744		108	563	118	748	26	37	160	151	657	316	43	85	3012	15,26%
1764	4966		15	108	24	10	21	10	20	28		190	5	20	451	9,08%
1765	7677		25	188	15	40	17	24	32	34		113	9	12	509	6,63%
1766	8937		19	145	35	56	42	43	19	21		219	12	14	625	6,99%
1767	6600		26	19	31	20	25	36	19	30		176	3	6	391	5,92%
1768	5882		26	106	19	16	30	68	8	37		78	8	2	398	6,77%
1769	11.143		94	230	29	590	14	78	56	28		156	3	11	1289	11,57%
1770	8281		120	282	15	24	52	42	12	28		41	1	3	620	7,49%
1771	9715		110	246	9	31	34	108	12	27		46	1	25	649	6,68%
1772	9953		147	308	24	54	30	101	20	34		333	2	64	1117	11,22%
1773	10.784		275	403	8	113	44	227	20	49		204	4	168	1515	14,05%
1774	7643		17	418	6	3	14	43	19	8		258	0	323	1109	14,51%
1775	7357		12	394	1	4	0	26	8	28		157	6	290	926	12,59%
1776	6546		8	326	0	3	0	16	34	10		80	5	167	649	9,91%
	200.047	1890	1610	6187	645	2453	595	943	803	673	859	4471	408	1470	23007	11,50%