📅 15 november 1812

• Fransen

  • Napoleons Grande Armée verlaat Smolensk in vier colonnes (iedere twee dagen één).

  • Ney dekt de achterhoede.

• Russen

  • Hoofdleger van Kutuzov houdt halt bij Yurovo.

  • Ozharovsky staat bij Kut’kovo.

  • Platov (Kozakken) bij de Pokrovskaja-weg, tegenover Smolensk.

  • Miloradovich komt met zijn avant-garde op de hoofdweg en valt de oude garde aan, maakt 2.000 krijgsgevangenen en 11 kanonnen buit.

📅 Nacht 15 op 16 november

• Napoleon besluit in Krasny te blijven met de keizerlijke garde.

• De jonge garde (Mortier) krijgt bevel Kut’kovo te bezetten.

• Ozharovsky wordt ’s nachts aangevallen, lijdt zware verliezen en trekt zich in wanorde terug.

📅 16 november

• Kutuzov trekt op naar Novoselki en Shilovo.

• Miloradovich neemt stelling bij Merlino, en verspert de weg voor Eugène de Beauharnais.

• Rond 3 uur in de middag verschijnt Eugènes uitgeputte korps, vergezeld door een grote massa ongewapenden en omsingeld door Kozakken.

  • Eugène probeert zich door te vechten, maar wordt teruggeslagen.

  • ’s Nachts lukt het hem tóch zich bij Napoleon in Krasny te voegen; hij verliest ca. 2.000 man en 17 kanonnen (hele artillerie).

• Napoleon blijft in Krasny met de garde.

• Kutuzov houdt zich afzijdig, hoewel hij dicht bij Napoleon staat. Onder invloed van Konovnitsyn en Toll besluit hij zijn plan te wijzigen.

📅 17 november

• Russisch plan van Kutuzov:

  • Tormasov: via Kut’kovo naar Dobroe, hoofdaanval.

  • Miloradovich: met vier korpsen naar Nikulino en Larionovo; na doorlating van de vijand in de rug aanvallen.

  • Golitsyn: vanuit Uvarovo in de flank.

  • Osterman: demonstratie richting Smolensk.

• Fransen

  • Napoleon laat Claparède in Krasny achter.

  • Mortier (jonge garde) moet in de richting van Liady terugvallen.

  • Davout probeert door de bossen richting Krasny te trekken; wordt door Miloradovich beschoten en haast zich om aansluiting te vinden.

• Golitsyn steekt de Losminka-ravijn over, maar wacht op steun van Miloradovich.

• Napoleon stuurt voltigeurs om Golitsyns aanval af te slaan; deze worden vernietigd.

• Uiteindelijk bereiken Davouts troepen Krasny en voegen zich bij Napoleon.

• Het nieuws dat Tormasov nadert via Dobroe maakt de positie van Napoleon gevaarlijk.

• Napoleon besluit niet op Ney te wachten en beveelt de hoofdmacht te vertrekken.

📅 18 november

• Ney marcheert met 7.000 infanterie, 500 cavalerie, 12 kanonnen en 8.000 ongewapende volgelingen.

• Platov volgt hem langs de rechteroever van de Dnjepr.

• Bij de Losminka-ravijn botst Ney onverwacht op Miloradovich, die de weg blokkeert.

• Dichte mist in de ochtend.

• Rond 3 uur ’s middags komt Ney’s voorhoede in het ravijn en wordt op korte afstand bestookt door 40 Russische kanonnen.

• Paskevich valt met bajonetten aan.

• Dolgorukiy slaat een andere Franse kolonne terug.

• Ney’s troepen worden van alle kanten bestookt en lijden zware verliezen.

• Zijn generaals adviseren overgave; Ney weigert (“Heeft ooit een maarschalk van Frankrijk zich overgegeven?”).

• ’s Nachts neemt hij ca. 3.000 man en trekt langs de Dnjepr.

• Bij Syrokorenye steken ze met moeite de rivier over, bedekt door dun ijs.

• Platov achtervolgt en valt hen meermalen aan met artillerie op sleden.

• Ney bereikt op 8 november Orsha met slechts 800 man.

• Zijn aankomst wordt door Segur beschreven als heroïsch: “Ik ben maarschalk Ney; ik ben de achterhoede van de Grande Armée.”

⚔️ Resultaten

• Franse verliezen: ca. 20.000 krijgsgevangenen (waaronder 7 generaals en 300 officieren), ca. 6.000 doden en gewonden, in totaal dus >25.000 man. Verlies van 116 kanonnen + 112 achtergelaten stukken.

• Russische verliezen: ca. 2.000 man.

• Trofee: zelfs de staf van maarschalk Davout werd buitgemaakt.

De slag bij Krasnoi (of Krasny, etc.) was een reeks schermutselingen tussen 15 tot 18 november 1812 in de laatste fase van de terugtrekking van de Grande Armée uit Rusland. Het doel van Napoleon in Krasnoi was om zijn in Smolensk in kolonnes opgedeelde troepen op te wachten en de terugtocht uit Rusland gezamenlijk te hervatten. De bedoeling van  Kutuzov, de bevelhebber van het Russische leger, was het niet tot een beslissende slag te laten komen, maar zijn troepen een dag rust te gunnen. Tegen de wil van Kutuzov die de Grande Armée wilde opjagen besloten zijn generaals om  iedere kolonne apart in de mist of in het halfduister aan te vallen en vervolgens te vernietigen. Eugene de Beauharnais en Louis Nicolas Davout werden vlak bij Krasnoi door het Russische leger opgehouden en Michel Ney is gedwongen een andere route te kiezen. De Russen slaagden erin zware verliezen toe te brengen aan het restant van de Grande Armée, dat in de voorafgaande weken al was gedecimeerd. 

De schermutselingen

Op zaterdag 14 november was er bijna 1,5 m sneeuw gevallen. De korpsen onder Józef Zajączek en Jean-Andoche Junot vormen de voorhoede. Ze trokken zonder problemen langs Krasnoi en vervolgden hun weg naar Orsja. Toen de Keizerlijke garde naderbij kwam, begeleid door muziek, werd deze door Adam Petrovich Ozharovsky en de Russische infanterie en artillerie beschoten. (Kutuzov had voor de kortste, een zuidelijker route vanuit Viazma gekozen en zijn voorhoede was daardoor eerder in Krasnoi.) De verbaasde Jonge Garde, die geen aanvallen van voren verwachtte, weigerde zich over te geven, sloeg op de vlucht en liet haar bagagewagens achter.

De Beauharnais, die een dag later was vertrokken uit Smolensk, vocht de hele dag om de gladde helling op te komen, maar de schemering dwong hem einde aan de slag te maken. Hij bereikte met een list, na een aanval op de linkervleugel, via de rechterkant van het Russische leger Krasnoi en kon in de avond met slechts de helft van het IVe korps, 2 à 3.000 man, en het achterlaten van al zijn (17) kanonnen, doordringen tot Krasnoi, dat in brand was gestoken. Napoleon besloot tot tegenactie om zo de terugtocht van de achteroprakende korpsen van Davout en Ney mogelijk te maken. De Jonge Garde ging ‘s nachts tot een tegenaanval over om Mikhail Miloradovich te dwingen zijn gunstige positie op een heuvel ten oosten van Krasnoi te verlaten.

Om acht uur ‘s ochtends is het Ie legerkorp onder Davout, dat nog een dag later vertrok uit Smolensk, bestaande uit 7.500 man en 15 kanonnen, vanaf de hellingen langs de weg beschoten door honderd kanonnen en vervolgens aangevallen door Miladorovich; 12.000 man werden gedwongen hun wapens over te leveren. Miloradovich dreigde de achterste troepen van de hoofdmacht af te snijden. Napoleon hoopte dat Davout en Ney contact zouden hebben gemaakt en gezamenlijk de Russen zouden aanvallen en te passeren. Davout zag geen gelegenheid Ney op de hoogte te stellen van het gevaar bij het dal (ten zuiden van Mankovo) en hem duidelijk te maken een meer noordelijke route te kiezen naar Orsja. Tot overmaat van ramp slaagden de kozakken erin de achterhoede beroven van de in Moskou gestolen waar en de staf van Davout en een kist met stafkaarten in beslag te nemen.

Het restant van het 33e regiment Lichte Infanterie, onderdeel van het Ie legerkorps onder Davout, bezweek toen het van twee kanten werd aangevallen, door de Russische cavallerie, ondersteund door de infanterie. Henry-Jean-Baptiste de Marguerye, hun kolonel, droeg tweemaal op een carré te vormen. Toen het 33e wilde terugtrekken, raakten ze ingesloten en zonder munitie. Het 33e regiment, dat voor een groot deel uit Nederlanders bestond, is vrijwel totaal vernietigd. Het regiment bestond bij afreis uit Vilnius uit ca 3.400 man. Bij het vertrek uit Smolensk bestond het nog maar uit ca 380 man. Het telde na de slag bij Krasnoi slechts 6 officieren en 66 man.

Op 17 november vertrok Napoleon uit Krasnoi in de richting van Orsja. Voor het eerst zette Napoleon de keizerlijke oude garde in; 6.000 man, die nog nooit hadden gevochten. Het 3e regiment Grenadiers te voet onder Ralph Dundas Tindal werd “als een blok graniet” in carré opgesteld naast de weg. Het had geen beschikking over kanonnen, enkel musketten, en ging ten onder na een drie uur durend gevecht met Aleksandr Tormasov’s troepen tot de munitie op was. Napoleon offerde het 3e regiment op.[Geschichte Napoleons und der großen Armee im Jahre 1812, Volume 4, S. 25. Door Paul Philippe de Ségur] Van de 3.400 grenadiers bij afreis keerden er slecht 34 terug.

De hekkesluiter Ney

Ney vertrok als laatste uit Smolensk en deed met zijn zes overgebleven kanonnen bij Merlino een drietal vergeefse pogingen door te breken. Hij werd omsingeld boven op een heuvel. Aan het einde van de middag besloot Ney langs de Russen te trekken bij duisternis en een noordelijke route te nemen. Ney verdwaalde in de mist, maar door de stroom van het beekje de Losvinka te volgen, [Google Maps] slaagde hij erin na vijf uur lopen de Dnjepr te vinden. Ze wachtten tot middernacht in de buurt van Gusino, toen de plotseling de Kozakken verschenen. Het lukte hem en een deel van zijn korps zigzaggend de rivier, die nauwelijks bevroren was, het aan alle kanten krakende ijs over te steken, maar 2.000 van zijn soldaten en een onbekend aantal uitvallers en volgers verdronken in de rivier. Ney moest al zijn kanonnen en wagens achterlaten.

De volgende dag, op 18 november, werd Ney tijdens een dikke mist een bos zonder wegen of paden ingejaagd, achtervolgd door Matvej Platov met zijn kozakken. Hij werd omsingeld maar liet een carré vormen om ze af te slaan. De Russen boden hem 4 of 5 keer een capitulatie aan, maar Ney weigerde zich over te geven. De Russische afgezant is vervolgens 26 dagen gevangen gehouden, omdat er tijdens de onderhandelingen werd geschoten. Ney en zijn soldaten verlieten het kamp in het bos in de nacht en bereikten Orsja de volgende dag met slechts 800 (uitgeputte) manschappen, die niet meer in staat waren om te vechten. De Russen konden niet anders concluderen dat de Grande Armée tot een ongeorganiseerde meute was vervallen.

Gedurende de vier dagen van strijd bij Krasnoi leed de Grande Armee zware verliezen. De Fransen wilden geen slag leveren, maar zo snel mogelijk het land uit en de Russen wilden het niet op een grote confrontatie aan laten komen. Door de voorzichtige strategie van Kutuzov lukte het Napoleon om een totale vernietiging te vermijden en zijn weg te vervolgen richting Borisov, d.w.z. de Berezina over te steken.

Volgens Leo Tolstoy, de auteur van de beroemde roman Oorlog en Vrede was de slag bij Krasnoi belangrijker voor de Russen dan de slag aan de Berezina.^[1] De Russen houden het op 6 of 13.000 doden, 26.500 krijgsgevangenen, 116 of 133 kanonnen en vijftien vaandels in de slag bij Krasnoi.^[2]

Dem sowjetischen Historiker und Napoleon-Biographen Tarlé zufolge verloren die Franzosen allein am 16. und 17. November 1812 etwa 14.000 Mann, davon 5.000 an Toten und Verwundeten, während die übrigen gefangenen genommen wurden. Ney verlor bis zum 18. November zunächst 4.000 Mann seines Korps und dann 2.000 weitere. Die DDR-Militärhistoriker Helmert und Usczeck rechneten für alle vier Tage vom 15. bis zum 18. November mit 6.000 Toten und Verwundeten sowie 26.000 Gefangenen auf französischer Seite.

Literatuur

• Willem Oosterbeek (2014) Naar Moskou! Naar Moskou! Memoires van een officier uit de lage landen in het leger van Napoleon.
• F.H.A. Sabron, Geschiedenis van het 33e regiment Lichte Infanterie (het Oud-Hollandsche 3e regiment Jagers) onder Keizer Napoleon I (Breda 1910).
• Rusland tegen Napoleon Door Dominic Lieven
• Bart Funnekotter (2014) De Hel van 1812. Nederlanders met Napoleon op veldtocht naar Rusland
• Johan op de Beeck (2014) Napoleon. Deel 2: Van keizer tot mythe.

Externe links